2024 Küresel İklim Riskleri: İklim Değişikliğinin Eşik Noktalarına Dikkat

ScienceDaily web sitesinde[1] 10.10.2024 tarihinde yayınlanmış olan içerikte bu durum aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir;

“Dünya üzerindeki tatlı su göllerinin iklim değişikliği nedeniyle daha kısa süreler boyunca donduğu belirtiliyor. Carnegie Science'den Stephanie Hampton'ın liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi tarafından yapılan yeni bir incelemeye göre, bu değişim, insan güvenliği, su kalitesi, biyolojik çeşitlilik ve küresel besin döngüleri üzerinde büyük etkiler yaratıyor.”[2]

Kritik değerlerin aşıldığı sistemlerde yer alan unsurların fonksiyonlarının nitelikleri ve bu unsurların söz konusu sistemlerde kapladıkları hacim, başka bir değişle bu fonksiyonların bu sistemler içerisinde sahip olduğu etkilerin toplam boyutu, yaratılacak etkilerin de boyutlarını belirler. Mercan resifleri bu duruma örnek gösterilebilecek bir unsur olarak görülebilir. Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum) web sitesinde (bkz. dipnot1) yayınlanmış olan 11 Ocak 2024 tarihli içerikte bu riskler aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir;

“Örneğin, bilim insanları 1,5°C'lik bir dünyada mercan resiflerinin %99'unun hayatta kalamayacağını tahmin ediyor, ancak bu eşik, IPCC senaryolarının neredeyse tamamında 2030'ların başında aşılacak. Bu, düşük enlemlerdeki mercan resiflerinin ölümü ile Dünya sistemlerinde kritik bir değişime yol açacaktır.”[3]

“Mercan resifleri, kıyı şeridindeki toplulukları fırtına dalgalarından koruyan doğal bir bariyer sağlar ve onların yokluğunda aşırı hava olaylarının yarattığı hasarın ciddiyeti ve kapsamı artacaktır.”[4]

“Mercan resifleri söz konusu olduğunda, tüm deniz yaşamının %25'i yaşam döngüsünün bir noktasında mercan resiflerine bağımlıdır. Bu, onların çöküşünün deniz ekosistemlerinin temel yapısını, turizmi ve küresel gıda güvenliğini köklü bir şekilde baltalayacağı anlamına gelir.”[5]

Görülmektedir ki önüne geçilmeye çalışılan bu 1.5°C’lik küresel ısınma seviyesinin gerçekleşmesi durumunda, bu hassas ekosistemlerin büyük ölçüde yok olabilmesi mümkündür. Deniz yaşamının dörtte birine ev sahipliği yapan ve kıyı şeridindeki toplulukları fırtına dalgalarından koruyan doğal bariyerler niteliğindeki bu mercanların yok olması dönüşü olmayan yeni bir felaket sürecine girilmesine sebep olabilir. Dolayısıyla önüne geçilmesi gereken bu mercan resifi kayıplarının gerçekleşmesi durumunda, deniz ekosistemlerinde zincirleme bir yıkımın başlamasının kaçınılmaz olduğu düşünülebilir.

Geri dönüşü olmayan bu felaket senaryolarının yalnızca deniz ekosistemleri ile sınırlı kalmayacağının düşünülmesi gerekir. Bu noktada biyolojik çeşitlilik kaybı, iklim değişikliğiyle doğrudan bağlantılı bir başka büyük risk örneği olarak ortaya çıkar. Mercanların yok olması gibi olaylar, deniz ekosistemlerinde domino etkisi yaratırken, karasal ekosistemlerde de benzer tehditler söz konusu olabilir. Bu tehditlerin boyutları tahmin edilenin çok ötesinde olabileceği gibi gerekli önlemler alınmak istendiğinde söz konusu kritik eşikler aşılmış da olabilir. Bu da, mücadele edilemez medeniyet yıkımlarına sebep olabilir.